Miasto Ełk

Ełk był pierwotnie jaćwieską osadą rybacką. W drugiej połowie XIII wieku obszar ten zajęli Krzyżacy. Udokumentowana historia Ełku sięga XV wieku, kiedy to na szlakach handlowo – wojennych, u zbiegu strategicznych interesów Zakonu Krzyżackiego, Litwy, Rusi i Polski, ulokowano na wyspie Jeziora Ełk zamek warowny – najpierw drewniany, który w 1408r został przebudowany na twierdzę murowaną rycerzy zakonnych.

Północne wybrzeże jeziora, przy ujściu rzeki Ełk, obfitujące w dary boru i wody dało zachęcające warunki bytowe przybywającym tu z Niemiec i Mazowsza osadnikom. Bartnictwo, łowiectwo, rybołówstwo zaspakajało w pełni skromne potrzeby życiowe mieszkańców tej ziemi.

W 1425r młoda osada otrzymała od Wielkiego Mistrza Zakonu Paul von Russdorf Akt lokacyjny.

Symbioza załogi zamku oraz mieszkańców wioski, wzajemne ich zależności, spowodowały szybki rozwój i stabilizowały pozycję sołectwa.

Wojny podjazdowe w drugiej połowie XV wieku wstrzymały jednak rozwój Ełku. Początek XVI wieku zapisał się szybkim rozwojem rzemiosła, natomiast od połowy XVI w. za sprawą przybyłego z Krakowa drukarza Jana Maleckiego, nastąpiło ożywienie życia kulturalnego. Wraz z synem Hieronimem wydawali oni polskojęzyczne książki o tematyce religijnej, założyli szkołę średnią, umożliwiającą kontynuowanie studiów uniwersyteckich.

Gmina w tym czasie uznawana była za centrum gospodarcze i oświatowe Mazur wschodnich.

Ełk, mimo korzystnej sytuacji ekonomicznej, nie mógł rozwijać się intensywnie z powodu nękających epidemii dżumy – 1559, 1563, 1653, 1709 -1710r. Wkrótce po trzeciej, wielkiej epidemii w czasie potopu szwedzkiego, w 1653r. miał miejsce najazd tatarski i ogromne spustoszenie osady.

23 sierpnia 1669r., po wspaniałym wysiłku odbudowy, Wielki Elektor Fryderyk Wilhelm nadał miejscowości prawa miejskie oraz wiele przywilejów, w tym możliwość organizowania targów i jarmarków. Niestety wiele pożarów (1688, 1695, 1819, 1822) skutecznie wstrzymało intensywniejszy rozwój miasta.

Dopiero druga połowa XIX wieku stała się początkiem epoki nowego rozkwitu miasta. Nowy impuls do rozwoju miasta dało uruchomienie 8 grudnia 1868r. linii kolejowej Królewiec – Ełk. Ta pierwsza linia, wybudowana w Prusach Wschodnich otworzyła drogę między Królewcem, Rosją i Polską. Dokumentem z 25 lipca 1870r. została nadana koncesja na budowę kolei z Ełku do granicy prusko – rosyjskiej, a 21 lipca 1871r. w trasę ruszył pierwszy pociąg.

Istniejącą już wówczas pocztę powiązano w 1876r. ze stacją telegraficzną. Zaczął kwitnąć handel. W 1879r. uruchomiono odcinek kolejowy Olecko – Gołdap, a 16 listopada 1885r. linię Ełk – Pisz – Olsztyn. W latach 1893 – 94 wybudowano drugi tor na odcinku Ełk – Korsze, a wiosną 1914r. została oddana do użytku kolej wąskotorowa Ełk – Turów.

Wszystkie te przedsięwzięcia spowodowały, że Ełk stał się ważnym węzłem kolejowym prowincji wschodniopruskiej, a rozwój aglomeracji uwarunkował konieczność budowy infrastruktury technicznej miasta.

1895 – 1904

• budowa wodociągów i kanalizacji

1886 – 1898

• uruchomienie gazowni i budowa gazowego oświetlenia ulic

1898

• utworzenie rozmównicy telefonicznej z publicznym aparatem abonenckim (w 1912r nastąpiła jej rozbudowa do 700 numerów)
• równolegle uruchomiono urządzenia generujące energię elektryczną na potrzeby miejskie.

Rozwój i rozrastanie się miasta odbywało się wzdłuż obecnej ulicy Mickiewicza, Armii Krajowej i Wojska Polskiego. Do końca wieku liczba mieszkańców została potrojona. Pojawiły się nowe fabryki maszyn, tartaki, warzelnie piwa, cegielnie, karczmy.

Dziś Ełk liczy około 60.000 mieszkańców i ugruntowuje swoją istotną rolę centralnego ośrodka przemysłowo – turystycznego północno – wschodniej Polski.